Guεu--------------------- o
Tök----------------------- I
Rou---------------------- 2
Diäk---------------------- 3
Ŋuan--------------------- 4
Dhiëc--------------------- 5
Dhetem------------------ 6
Dhorou ------------------ 7
Bἒt-------------------------- 8
Dhoŋuan----------------- 9
Thiär/ thiɛ̈ɛ̈r-------------- I0
Biänabuur/buɔɔt tök--------- 100
Timtök--------------------------- I000
Jothep Akoi Jɔk
Ɣön de tooc: 3756 Malboro
Than Diego, Kaliponia 92105
Wänmääth Jothep Akoi,
Yïn ca muɔ̈th në rin ke Nhialic Amin. Kë gär Ɣεn yïn athöörë, ee ba yï nhom ya ciɛ̈ɛ̈̈t në yïknhial de Thuɔŋjäŋ. Akɔr ku bë raan ëbɛ̈n ya gär në thoŋde. Thoŋ da wuɔk Jiɛ̈ɛ̈̈ŋ acï döŋwei në kë kën wuɔk yen kuanycök. Ku ka cïn raan lëu buku gɔ̈k në ŋö baai acï riäk ɣa raan ëbε̈n aci wεεr.
Acïn ke ye riääk ke kuεny wun cök, Apieth bë kee kɔcren cï bɛ̈n AƔeer kë, bïk thoŋden nyic ago cieŋ de Jiɛ̈ɛ̈̈ŋ cuɔ̈k mär në mïthnhïïm. Them ba kee kɔc tɔ̈ kenë yïn kë ba keek ya lɛ̈k piööc de Thuɔŋjäŋ, ku na nɔŋ kë dak në biäk de dupiööc ka athörke piööc ke yïn ye wɔ gäär athöör agoku yïn kuɔny në keek.
Week cuk ku keek muɔ̈ɔ̈̈th week kɔc kuany Thuɔŋjäŋ cök piny de Than Diego ku në Ɣän yenë ke Thuɔŋjäŋ piɔ̈ɔ̈̈c thïn ke dhie. Acïn kë pieth cït bë raan ya gär në thoŋde wäthi ku nyïrthi. Ya kë riεɛr ku lakë tueŋ në luɔi pieth de piöc de Thuɔŋjäŋ në ɣän kedhie rëër week ke thïn .
Yïn ca leec,
Daniel Akec-Jɔŋëthön de Thiɔ̈ɔ̈ŋ
Baai të nɔŋ Muɔnyjäŋ, ee kë dït nɔŋic kä juëc ye keek loi, ku ŋεk ee nhom naŋ luɔide agut meth. Piir de baai të nɔŋ Muɔnyjäŋ ee tɔ̈ në kɔc kedhie cin. Wuɔk cï piŋ ku wuɔk cï daai në ciεŋ de juurkɔk. Cieŋ de Jiɛ̈ɛ̈ŋ awääc kennë ciɛ̈ɛ̈ŋ ke juurkɔk në ŋö Jiɛ̈ɛ̈ŋ anyic ë ŋεk luɔi ye luɔide; moc, tik, ka meth. Tëk de luɔi yic ëkë: Moc ee raan ye ya nhom de baai. Yen ee nyin tïït në kë bï cam në pɛ̈i bï bɛ̈n ku kë bï cam në ruɔ̈n tï. Moc ee ɣɔ̈k lɔ bɛ̈I (lim), ku kee pur arëët të nɔŋ yen thaa cï yök ke cïn yen kë looi. Moc ee tiim bennë ke baai yïk yep.
Tik ee ya man de baai (ace ya man de mïth ye tök). Tik ee ajuiεr de miɛ̈th bï cam thëëi ku miäk loi. Yen ee mïïth tic ku leer ɣɔ̈t ku leer guär. Tik ee nyin tïït në kamaan agut cï të jɔlë monyde bɛ̈n. Ku kee kamaan juiɛ̈r cäm pieth ago panden cuɔ̈k lɔ lat. Tik ee nyin tïït në mïth agut moc. “Jäl de tik në mïthic aŋuɛ̈nnë jäl de moc,” Aye kɔc juëc lueel aya. Luɔi de tik athiek arëët në biäk de kä ye keek looi baai. Mïth aye naŋ loi wääc. Nya ee Ɣɔ̈k raak ku kee ɣɔ̈t ku ye thät kennë mamade. Dhuk ee rɔ̈ɔ̈k ëya agut cï të jɔlë yen päl räk ku jɔl räk puɔ̈l. Dhuk ee kɔc kuɔny në kä juëc ye keek loi, ku ka cï lëu bï thät. Röör acee thät. Diär acee yuïn ke ɣɔ̈k ye yiɛ̈r ku kaa ce yep në tiim ke luak. Ŋεk baai ee nɔŋ luɔide ku na cï ŋεk luoide kuc ke yen ke ya nhomliäp de baai.
Thiëc
1. Ye ŋö ye ŋεk baai në kaam de yï tik kennë moc naŋ luɔide ye tök?
2. Ye tak lan cï luɔi de moc kennë tik thöŋ në ye kölë?
3. Ye ŋö leu ba looi të yïn moc ka tik në ye kölë kë cïï lëu bï monydu ka tiŋdu looi?
Luak ee Ɣön ye Muɔnyjäŋ ɣɔ̈k mac thïn. Yen ayennë ɣɔ̈k kuaath thïn të cïnnë deŋ tuεny. Luak apieth në ŋö (në rin) yen ee kɔc kuɔny të cinnë kamaan bɛ̈n. Kamaan alëu bïkkë nin në luak bïäk ku ɣɔ̈k në luak bïäk. Luak yen kee raan nyuɔɔth lan cen kuεth, ku ka ce yen ye tök, ee yic thiεk de raan nyuɔɔth të nɔŋ yen kamaan thiëkic cï bɛ̈n baai. Luak ee ɣöndïït de këriɛ̈ɛ̈c ëbɛ̈n të nɔŋ Jiɛ̈ɛ̈ŋ cït man yennë piɔ̈u yen ya ɣönde wël të nɔŋ kɔc kedhie. Luak ayennë ɣɔ̈k kiεɛr thïn ke thiεrou ka thiεrdiäk. Mïth ye ɣɔ̈k mac luaak aye mam arëët në ŋö ɣɔ̈k aye laac ku riöp kë luakic. Wɛ̈r ayee keek kuany wei luaak, ayee keek tɔ̈u në baai thok në adhum pieth cï juir yennë rinke cɔl akut. Luak aye weecic në lɔ̈m de weŋ! Luak ee yic ya rou: Mën, man ye ya luak ciεlic, ku jɔl ya luaŋdït man ye ya guɔ̈k ke luak. Wän cïnnë baai riäk ke Weŋ acï thou, go ciɛ̈n raan ye bɛεr mac në luëkic, ku cï piny boor, go luëk kɔ̈ɔ̈th lɔ roor, ku riäk kɔ̈k taitai. Tiim aye keek com luak thok agonë kɔc ke ya rëër. Luak ee Ɣöndït dan cï wuɔk bï kɔn muɔ̈ɔ̈r nhïïm.
Thiëc
1. Ye ŋö yen ye piath de luak?
2. Ye ŋö ye luɛεl de ye wɛ̈të “Luak ee Ɣöndït dan cï wuɔk bï kɔn muɔ̈r nhïïm?”
Nya ku cï dhïëëth ë nɔŋ Muɔnyjäŋ ke kee ya miɛ̈th de raan ë bɛ̈n. Nya ee kä juëc yennë ke yen dhuëëŋ kɔɔr. Na cï raan nyande dhïëëth ke ka ye ɣɔ̈c kɔ̈u alɛ̈th ku kä ke dhuëëŋ. Dhuëëŋ de nya yennë ke yen cɔk ca lɔc röör. Nya aye ɣɔ̈c kɔ̈u guɛ̈t, ku ɣöcë yeth guɛ̈t ku luɔ̈ŋke cin ku kä ke yïth. Na ye köl dierë lɔ̈ɔ̈r ke nya ajɔl cieŋ ku leer lɔ̈ɔ̈r ke cï dhuëŋ. Acee dhuëëŋ ye tök yen yennë nya nhiar; piɔ̈u yen ka lɔ në piath cök në ŋö nya aye raan thii kɔn nhiarnyin ku ber nhiar piɔ̈u ago jal lööm ke ye tiŋde. Nya ku cï dït ke ka ye ɣɔ̈c guën ye cɔl göör, ku jɔl ya cɔl “Nyanë göör.” Nyan ë göör acee kɔ̈ɔ̈c kennë kɔc thii piɔlic; yen ee kɔ̈ɔ̈c kennë kɔc nyic ke rin (kɔc nɔŋ ɣɔ̈k).
Thiëc
1. Ye ŋö ye luεl de Kɔɔc?
2. Ye tak ke na dë ke kaa lëu rɔt bï kee nyïïr cï bεn roorkë bïk kë nyïn ya lɔ jiit të leer keek dhuk baai?
Guɛ̈t aye keek cieŋ në riɛ̈c. Rïc ee naŋ guɛ̈tke. Nyïïr ku röthii ayee naŋ guɛ̈t wääc në ruɔ̈p cennë ke roop, ku kaa ye naŋ rin thöŋ. Keek kɔckë aye röthii cieŋ guɛ̈t. Guɛ̈t ayee runke raan nyuɔɔth. Keek kɔckë acieŋ guɛ̈t wääc. Raan cieŋ guën maketh, ayennë guënde cɔl “Keth” ku ke ye nyuɔth ke ye “raan ŋuɛ̈n.” Raan dɛ̈t thiääk kennë yennë acieŋ guën ye cɔl “ayɔ̈r,” ee ye nyuɔɔth ke ye raan cï rɔt mat në kɔc ŋuɛ̈nic. Anɔŋ röthii kɔ̈ɔ̈k ye cieŋ në guën dɛ̈t ye cɔɔl “maguar.” Ku jɔl ya kɔc thii kɔ̈k ye cieŋ në kuel man ye keek cɔl athar-kuel në ŋö kuεl ayee keek cieŋ në kɔc thäär. Na kɔɔr raan bï thiëëk ke kee guën ye cɔl guεn “Jäŋ” cieŋ man ye kɔc kɔ̈k cɔl guɛ̈n “Boor.”
Thiëc
1. Ye ŋö ye piath de guɛ̈t të nɔŋ Muɔnyjäŋ?
2. Na cath raan ke cïn kɔu alath në ye kölë ku ye yïn ke luel yï cï yiεn dï?
Yuït ee pol dït thöŋ keek kë diɛ̈ɛ̈r ë lɔ̈ɔ̈r. Kɔc ye yuït në Muɔnyjäŋic ayee Aliab, Buɔɔr, Atut, ku Cïc ku jɔl ya kɔc juëc kɔ̈k. Yuït ee tɔ̈ Ɣɔn thεεr kenë Muɔnyjäŋ ë bɛ̈n, ku ka cï bɛ̈n puɔ̈l në ŋö kɔc akee ye riɔ̈ɔ̈c në dhuŋ bïk keek röth dhoŋ. Kɔc kë ayee kɔc yuiɛ̈t. Keek acieŋ bïök në kee thäär, ku kee biöökkë ayee keek cɔl “dhöök.” Dhök ee län thiin thöŋ guɔ̈p kennë kuac. Ku kaa koor arëët. Dhök aye nɔ̈k ago biöŋde looi ke ye kënnë dhuëëŋ. Rïŋde aye cuet ëya. Kɔc ayee yuït ku na cïk gääu ke kee cïï röt yuit, ke kaa dɔm keek, ku jɔl lueel ya kɔc acï kɔ̈ɔ̈c. Kɔc ke yuït ayee röt juiir. Kɔc ke yuït ayee tuŋ cieŋ ku majak ajil në ke cök. Kɔc kɔ̈k ayee cieŋ në adɛmjök, man ye cieŋ në kaam de yï nhial kennë acueek. Yuït ee pol pieth në ŋö kɔc ye yuït ayee riεl arëët. Yuït apieth aka wär diɛ̈r ë lɔ̈ɔ̈r. Kɔc kɔ̈k ayee nyïïr ke lɔc të ye keek yuït apieth.
Yic ka Lueth
1. Adεmjök aye cieŋ në kɔc yëth
2. Majak ajil aye ruɔk në kɔc thäär
3. Yuït ee kënnë röör kee pεc të nɔŋ Muɔnyjäŋ
Aŋau ee län thïn ye cieŋ bai yen ee cam në lok (col). Nyandeeŋ aye cɔl thodiit (Aŋau) ayee rin kɔ̈k ke kedhie. Yen ayee Jiɛ̈ɛ̈ŋ nhiar bï ya tɔ̈ baai ago lok ya tiεt wei bai. Luɔk acï rap ye bεɛr cam të tɔ̈ Aŋau.
Thiëc
Ye ŋö ye luεl de ye kënnë “Na liu Aŋau ke luɔk apol.”
Köör (aye kɔc kɔ̈k cɔl Cuɛ̈ɛ̈r) ee guɔ̈p ya mayen ku ka kor thar ku dït nhom. Riεɛr de Kör ëbɛ̈n atɔ̈ në ye agäu. Kör ee län ye läi riääc. Yen e läi riir nhiim në pol. Köör e läi dɔm të cen keek kɔn riir nhiim në pol. Yen ee ɣɔ̈k cam ku thök. Kör ee lɛ̈nden cï dɔm yuiεt cuëc, ku na cï lɛ̈i yuïk ciεm ke ka wεɛn ku jël. Ɣɔn thɛεr kör ayee kɔc cam arëët, ku ka cï bɛ̈n ŋuɛ̈n ɣɔn cen bɛ̈n ya ɣɔ̈k ku läi keek ye ya miεthde. Yen aŋoot ke ye kɔc cam ku ka cïï beer ciɛ̈t mεn thɛεr ɣɔn. Köör ku cï yɔ̈ŋ ke kee kɔc thöl. Në runde 1970s, ke kee nɔk Köör dït cï yɔ̈ŋ ë cï tuɔ̈l pan Boor. Ë Körë acï ɣɔ̈k juëc bɛ̈n cam ku ka cï bɛ̈n thɔ̈ɔ̈r kenë jur juëc pan Boor agut cï bïï Nyarweŋ jɔl lɔ nɔ̈k. Yen ee ye Jur ye cɔl Jueet yɔ̈p bïk nɔ̈k ku ka ye rɔt riεc në kɔc. Acï bεn cäk cɔk ye Manyaŋ ë Jueet. Ayee manyaŋ thɔn ë Kör. Yen Acee kör de piny ë Jiɛ̈ɛ̈ŋ abɔ̈ të mec. Acee cuet në Ɣɔ̈k ke pεc aye cam në kɔc eya, në rin acï yɔ̈ŋ.
Thiëc
Ye ŋö ë yennë köör roor cäk cɔk ye Manyaŋ ë Jueet?
Aŋui aye kɔc kɔ̈k akököölke lueel. Yen aye kɔc luel ye Aŋui acï gam, agut cï bï yornhom ku jɔl cäk cɔk ye Dabid. Aŋui yen aanhiar cäm akaa cïï cäm ye winy thok. Ɣɔn thɛɛr ke Aŋui acï jɔŋrac tïŋ ke cï Nhialic gam arëët go them. Thëmde Aŋui ee gɔl rɔt ke lɔ luεεk. Yen acath dhölic, ana ye ciεth ke wɛ̈ɛ̈r dhiäm në ye nhom tueŋ. Ana ye cεth në piu yic ke wɛ̈ɛ̈r dhiäm në wεi go tïŋ go nyic ku luel ye ke jɔk yen ka them ɣεn. Na wën ye beer lɔ ke cath ke wεi ber rɔt waar ke ye riεm, go Aŋui bɛεr lueel ye “Ee wënde mär ë käŋ yen ka them Ɣεn.” Go Aŋui bεɛr lɔ ke lɔ go wɛ̈ɛ̈r rɔt bεɛr wel ke ye cuai, ku thuɛ̈ny dït ke rïŋ ayee Aŋui duɔ̈r dhoŋcök, go Aŋui lueel yï “Ye gäm ban ŋo loi,” ku le thïn ku kuεny thuäny tök ku liek ku jɔl ye thok miɔc abë kuεth. Në ŋö wɛ̈t ye cɔl gäm ace Ɣoi ku rïŋ ee ɣoi Aŋui, Aŋui acï rïŋ bɛ̈n lööm ku cuεt gäm roor.
Thiëc
1. Ye ŋa yen ye wënde mär ëkäŋ?
2. Wën ŋoot Aŋui ke kën rïŋkuany ke kaa cï lueel yï ye _________ ban ŋö loi.
Aŋui (aye cɔl Aŋu në kɔc kɔ̈k) yen ee lan roor ye cam në ɣɔ̈k ku thök. Yen ee kɔc cam në thaa dɛ̈ të cen yɔ̈ŋ. Aŋui adït nhom ku ka koor thar. Yen acï tuɔmthar piny. Ku ka ye kɔc kɔ̈k luel yï ke ŋɔl në kë cenë yen tuɔm tharpiny. Aŋui ee län nɔŋ jɔŋden ye kɔc niεn. Yen ee bɛ̈n në wɛ̈ric të cï kɔc nin ku bïï weŋ ka thɔ̈ bɛ̈ɛ̈i bei luaak. Aŋui ee jɔŋden ye cɔl Kuir cɔɔl ago yen cɔk ca lɔ luεɛk. Ayee luel ye “Kuir ë wää cɔk ɣa lɔ ku bɛ̈nbei ee këdië.” Ku na cï lɔ luɛεk ke bɛ̈nbeide akɔ̈cic arëët në ŋö riεɛr Aŋui ëbɛ̈n atɔ̈në ye nhom. Aŋui eye nyin niεn të kɔɔr ben bɛ̈nbei luaak. Ebak të cï rɔt yök na yök yin ke ka bεɛr yïn piny.
Ayee Aŋui luel ye ye kuεrë cɔl Deŋ de Akac-ɣääk. Aŋui na cï dhiil ke ka cam ɣääk de tim ku luel ye ë cï kuεrë luel ye bï ye yic ya thïïr në ɣääk të cen daar.
Yic ka lueth
1. Aŋui anɔŋ jɔŋ den ye cɔl ‘Mabiεεr ye kɔc niεn të kɔɔr yen bï cuëër
2. Aŋui acï tuɔmthar piny
3. Riεεr Aŋui acï dhuɔl në ye nhom
4. Aye Aŋui lueel yï ye kuεrë cɔl Deŋ de Akaja
Maguar ee län cï cak cït Ajɔŋkör. Yen Acï jiεt guɔ̈p në cït puɔth apεi. Maguar ee län dhuëŋ apεi ku ka cïï kɔc juëc ye cuet. Yen Aye jurkɔk cuet. Maguar ee kɔc kac cït man de läi kɔ̈k. Yen ee cieŋ rokic.
Ke bï jaamic
Ye ŋö yennë Maguar piath ku cï kɔc ye nhiar në cuët.
Ë kän e Miir kenë dande. Miir ee län dït bäär arëët. Yen ace nyuäth në wεl tɔ̈ piiny, Miir ee nyuäth në yïth ke tiim bäär. Dan ë Miir e thuat cï dan e Weŋ. Miir ee cieŋ roor. Yen acïn nhom tuŋ ku ka ye läi ku kɔc riɔ̈ɔ̈c në yen. Miir ee läi wecic në ye cök. Ku ke läi dui (that) në ye yeth. Ɣɔn thεɛr Miir aye bɛ̈n baai abï bɛ̈n ya dek në piu. Anɔŋ ruɔ̈n ee cïnnë piny yaak ɣɔn go Miir ya bɛ̈n bï bɛ̈n dek, go raan ë bɛ̈n rɔt ya näk mïïrde. Ku ye ruɔ̈nnë acï bɛ̈n cäk cɔk ye Ruɔ̈n de Yaŋ ë Miir. Ee runnë cïnnë baai yaak arëët ku cɔk ee cï kɔc nɔ̈k arëët në ye piny lɔŋë. Kɔc ake ye piir në rïŋde Miir ku läi kɔ̈k.
Thiëc
1. Ye ŋö ë cï rɔt loi në ruɔ̈n ë Yaŋ ë miir?
2. Ye Miir rɔt kony në ŋö të cen kɛ̈ɛ̈k ke läi kɔ̈k?
Ajïth ee din thin pel nyin në diεtic. Ɣɔn thɛɛr ke thɔn ajith aye läi dhoom. Ayee luel ye na jöl lɛ̈i yen ke bï nyou (nyop) në manyden tɔ̈ në ye nhom. Ee ye thɔn ajïth lɛ̈k Agoor ye na bɔ̈ lɛ̈i ke ka bï nyop ago Agoor rɔt ya muɔ̈k wei duɔ̈kke bïï thɔn Ajïth nyop. Agoor acï riɔ̈ɔ̈c arëët kenë mïthke në thɔn Ajïth. Na ɣɔn ke deŋdït arëët acï tuεny go mac liu në bɛ̈i yic kedhie, go Agoor mεnhde tuɔɔc pan Ajïth ku lëk mεnhde ye lɔ lɛ̈kkë Ajïth ye ka cïn many thät ɣεn mïth cïë them ba ɣεn yiɛ̈n mac. Go mεnh Agoor lɔ. Ana ye ɣëët ke tɔɔŋ ɣön Ajïth thok, go cïɛ̈n raan bëër yen. Go meth bεk ɣöt go Ajïth yök ke nin, go meth riɔ̈ɔ̈c cɔl ye na pɛ̈c Ajïth ke bïï Ajïth yiɛ̈n nyop. Na wën ye tïŋ meth ke Ajïth cïï päc, go luel ye ka ba jak nhom lan ban atiam thin käŋ (nyɔt) thueny (nyaai) ku ba lεɛr panda. Na wën ke meth cook ye cin ku ruεny Ajïth nhom go yök ke cïn mac. Go lɔ baai ku le lɛ̈k man Agoor ye mac acï bennë yök ëë man cen liiu në Ajïthnhom. Go Agoor rɔt jɔt ku bï bë bɛ̈n tïŋ. Na wën la Agoor bɛ̈n ke yök Ajïth ke ŋoot ke nin, go ruanynhom ku jɔl puɔ̈ɔ̈c ku yöök ye tɔ̈ mac tëno, go Ajïth tïŋ ke pεlde cï nyic go päär duɔ̈kke bï Agoor cam, ku jël le baai të tɔ̈ raan thïn. Agoor acï bɛ̈n döŋ roor ku bɔ̈ Ajïth baai. Ë kän acï bɛ̈n ya ater dït arëët në kaam de yï Agoor kenë Ajïth. Agoor Ajïth dɔm ku ciεm të yök yen Ajïth ke cath në baaithok.
Jam në pεl Ajïthic
Abiɔɔk ee län ye cieŋ tooc. Yen ee cuai të ciεmë dhiɛ̈ɛ̈r yen. Yen ee cath tooc në nyiεuic ku nyiεu yen ka ye nyuɔ̈ɔ̈th. Abiɔɔk ee cuai arëët. Abiɔɔk ace lɔ̈ɔ̈u të tuεk yen. Yen aye cuεtmεεc-aye cuet ke töny nɔŋ thar mac në ŋö rïŋde elɔ ke kɔl në kɔc cin.
Thiëc
1. Ye ŋö yennë Abiɔɔk cuai të ciεmë dhiɛ̈ɛ̈r yen?
2. Keek kɔc ye Abiɔɔk cuεtmεckë cïkkë ye nyop (nyou)?
